W PRZYDOMOWYM SADZIE,

czyli wszystko o sadzeniu i cięciu drzewek owocowych.

Przy zakładaniu własnego mini sadu, poza prawidłowym dobraniem gatunków do warunków siedliskowych na działce, bardzo ważny jest także sam etap sadzenia drzewek. Na szanse przyjęcia się roślin w głównej mierze wpływa ich kondycja, poprawne przycięcie oraz późniejsza pielęgnacja. Najważniejsze, aby materiał szkółkarski przeznaczony do sadzenia nie był  przesuszony. Najbardziej wrażliwy i podatny na to jest system korzeniowy. Szanse na przyjęcie się drzewka zmniejsza także nieprawidłowe posadzenie. Zgodnie ze sztuką ogrodniczą umieszczone w dołku korzenie powinny być ładnie rozłożone, nie mogą być one pozawijane, ani skierowane ku górze. Podłoże wokół korzeni trzeba dobrze ubić, tak aby ściśle przylegało do korzeni, nie pozostawiając żadnych przestrzeni powietrznych. Drzewko sadzimy na takiej głębokości, aby miejsce okulizacji (zgrubienie u nasady pnia) znajdowało się nad ziemią.

Po posadzeniu drzewko należy podlać, optymalnie 10 litrów pod każdą roślinę. Zabieg ten powinno się powtarzać co 2 tygodnie, a w przypadku drzewek sadzonych jesienią kontynuować także po zimie. Wskazane jest również wyściółkowanie ziemi wokół rośliny obornikiem (jeśli mamy do niego dostęp). Wiosną bezwzględnie należy przyciąć posadzone drzewka. Zabieg ten ma na celu wyrównanie dysproporcji między uszkodzonym systemem korzeniowym, a nieuszkodzoną częścią nadziemną. Sposób przeprowadzenia cięcia uzależniony jest od typu korony jaką planujemy kształtować.

Do podstawowych typów koron stosowanych w ogrodnictwie zaliczyć można koronę wrzecionową, pucharową (inaczej kotłowa lub wazowa) oraz amatorsko koronę półnaturalną.

1. KORONA WRZECIONOWA:

Forma korony dla prowadzenia karłowych drzew jabłoni, gruszy czasami śliwy i czereśni. Dostosowana do warunków świetlnych panujących w zachodniej i środkowo-wschodniej Europie. Jest to korona jednoprzewodnikowa, charakteryzująca się krótkim 40 - 50 cm pniem. Dolne piętro jest szerokie na 2,5 m, z kolei górne piętra tworzą krótsze konary, dlatego korona ma kształt piramidalny. W tym systemie prowadzenia drzewko osiąga zwykle wysokość 2 - 2,5 m.

Sposób cięcia po posadzeniu zależy od tego czy mamy do czynienia z okulantem (drzewkiem) nierozgałęzionym czy rozgałęzionym. Zasady postępowania przedstawia poniższa tabela.

 W drugim i trzecim roku po posadzeniu, przy kształtowaniu korony wrzecionowej, należy postępować według następujących wskazówek:

- drzewo powinno mieć jeden silny przewodnik,

- dolna partia korony powinna być zdecydowanie mocniejsza niż górna,

- konary i gałęzie powinny odchodzić od pnia pod kątem prostym. Uzyskać to można poprzez odginanie pojawiających się na wiosnę pędów jednorocznych. W okresie od V do VIII przywiązuje się do nich ciężarki lub odciąga za pomocą sznurka. Zapobiega to wyłamywaniu się pędów pod ciężarem owoców.

W kolejnych latach pamiętać należy o utrzymaniu piramidalnego kształtu drzewa, ograniczając nadmierne rozrastanie się górnej części korony, poprzez wycinanie wilków oraz zastępowanie przewodnika jednorocznym pędem bocznym. Ważne jest aby pędy owoconośne skracać tylko i wyłącznie nad krótkopędem lub pąkiem kwiatowym.

Rys. 1. Pierwszy rok               Rys. 2. Drugi i trzeci rok              Rys. 3. Uformowana korona

[Prat J. Y., Retournard D. 2006. ABC cięcia drzew i krzewów]

2. KORONA PUCHAROWA (syn. KOTŁOWA, WAZOWA)

Forma korony dla prowadzenia gatunków naturalnie tracących przewodnik (wiśni, brzoskwini, moreli, czereśni). Charakteryzuje się krótkim (50 cm) lub bardzo krótkim (30 cm) pniem. Konstrukcja korony oparta jest na kilku mocnych konarach szkieletowych odchodzących koncentrycznie od pnia. Wysokość drzewka w tym systemie prowadzenia zależy od siły wzrostu danego gatunku. W marcu przycina się okulanta na wysokości 50cm lub 30cm, nad trzema dobrze ukształtowanymi oczkami. Pędy które z nich wyrosną stanowić będą 3 pierwsze konary. W miarę ich rozwoju należy je rozchylać, np. przywiązując do palików. W następnym roku każdy z pędów skracamy na długość 20-30cm nad dwoma dobrze wykształconymi oczkami. Pędy które z nich wyrosną stanowić będą kolejne konary drzewa. Je również należy rozchylać, np. za pomocą sznurka, tak aby wnętrze korony pozostało otwarte.  W kolejnych latach wystarczy stopniowo przedłużać konary.

Rys. 1. Pierwszy rok                        Rys. 2. Drugi rok                  Rys. 3. Korona uformowana

[Prat J. Y., Retournard D. 2006. ABC cięcia drzew i krzewów]

KORONA PÓŁNATURALNA

3. KORONA PÓŁNATURALNA

Forma korony stosowana tylko w uprawach amatorskich dla prowadzenia drzew silnie rosnących lub półkarłowych. Zależnie od naturalnych skłonności danego gatunku jest to korona przewodnikowa (w przypadku gruszy i śliw) lub bezprzewodnikowa. Cięcie korygujące naturalny kształt korony nie jest stosowane lub bardzo ograniczone. Sprowadza się do stosowania podstawowego cięcia prześwietlającego, które ma na celu przerzedzenie drzewa oraz poprawę nasłonecznienia w koronie. Polega na skracaniu zbyt długich gałęzi i konarów oraz wycinaniu jednorocznych wilków, pędów rosnących do wnętrza korony i krzyżujących się. Jednorazowo nie powinno się usuwać więcej jak 20% gałęzi. U krzewów wycina się do 30% najstarszych pędów lub ewentualnie skraca się je nad nowym przyrostem.

Cięcie prześwietlające można wykonywać w dwóch terminach zimowym i letnim. W przypadku upraw amatorskich cięcie zimowe rozpoczyna się w II lub III (po przejściu największych mrozów). Drzewka można przycinać do IV. Cięcie letnie przeprowadza się w okresie od VI do IX. W przypadku owoców ziarnkowych (jabłoń, grusza), wykonuje się je na 4 tygodnie przed zbiorem owoców. Usuwa się wtedy wilki oraz silniejsze przyrosty tegoroczne w górnej części korony, co korzystnie wpływa na wybarwienie owoców. Drzewa pestkowe przycina się po zbiorze plonów, w VIII. Wykonuje się wtedy cięcie analogiczne do cięcia zimowego. Zlecane jest ono szczególnie dla wiśni i czereśni, ponieważ w tym czasie są najmniej narażone na zakażenie chorobami kory i drewna.

mgr inż. Agnieszka Hajduga

                mgr inż. Aneta Zarzycka