Gdy po wybudowaniu domu przychodzi czas na urządzenie ogrodu często działamy trochę po omacku. Zastanawiamy się nad kolejnością prac, szukamy ładnych roślin, planujemy co gdzie posadzić i snujemy wizję bajecznie wyglądającego ogrodu. Po kilku nieudanych próbach rzeczywistość sprowadza nas na ziemię, ponieważ zakładanie ogrodu powinnyśmy rozpocząć od dokładnego poznania podłoża, które mamy na naszej działce.
Przepuszczalność podłoża
Gleby podzielić można na trzy główne typy: gleby lekkie, średnie i ciężkie. Do gleb lekkich zaliczmy te z przewagą frakcji piasku, dzięki czemu są one luźne i łatwo przesypują się przez palce. Charakteryzuje je niewielka zdolność do magazynowania wody i substancji odżywczych, przez co rośliny narażone są na przesuszenie oraz niedobór składników pokarmowych. Najbardziej pożądana jest gleba średnia dzięki swojej gruzełkowatej strukturze zapewnia najkorzystniejsze warunki dla wzrostu i rozwoju roślin. Struktura ta pozwala na zachowanie optymalnej proporcji między zawartością wody i powietrza w glebie, co jest niezbędne dla prawidłowego rozwoju systemu korzeniowego. Najmniej przyjazna dla roślin jest gleba ciężka (gliniasta), magazynująca znaczne ilości wody, zaburzając tym samym stosunki wodno-powietrzne w podłożu. Niewielka przepuszczalność gleby ogranicza też dopływ powietrza do korzeni, hamując ich rozwój.
Jaką masz glebę na działce?
Określenie jaki rodzaj podłoża mamy w naszym ogrodzie pozwala na dobór odpowiednich roślin do siedliska. Do określenia rodzaju podłoża można posłużyć się wskazówkami opracowanymi przez Schlichtinga i Blumea przedstawionymi w tabeli poniżej.
| SPOSÓB OZNACZNIA | RODZAJ GLEBY |
| Nie można uformować wałka grubego (grubości ołówka) - nie jest zwięzła - jest zwięzła |
piasek |
| Nie można uformować wałka średniej grubości (1/2 ołówka) | glina silnie piaszczysta |
| Można uformować wałek średniej grubości - gleba skrzypi między palcami - gleba słabo skrzypi, a po przełamaniu ma matową powierzchnię |
glina piaszczysta glina |
| Gleba po przełamaniu ma szklistą powierzchnię | ił gliniasty |
| Gleba jest miękka jak masło | ił |
Jak sprawdzić przepuszczalność gruntu?
Przepuszczalność gruntu można także ocenić wykonując prosty test. Przesiąkliwość gruntu pod kątem uprawy roślin, powinno się sprawdzać na głębokości minimum 50 - 60 cm, dlatego próbę rozpoczynamy od wykopania szerszego dołka o tej głębokości. Następnie wykop pogłębiamy o kolejne 15 - 20 cm (robimy tzw. wykop testowy). Szerokość pogłębienia w górnej części nie powinna przekraczać 30 cm, natomiast w dolnej części nie może być mniejsza niż 10 cm (wszystko zgodnie z rysunkiem). Z wykopu należy usunąć całą luźną ziemię, jednak ściany oraz dno nie powinny być wygładzone. Bardzo ważne jest, aby przed przeprowadzeniem testu, grunt w wykopie był nasączony wodą. W przeciwnym razie, gdy grunt będzie przesuszony uzyskany wynik będzie zafałszowany. W celu nasączenia gruntu wykop należy zalać wodą i utrzymywać go w tym stanie przez 4 - 24 godziny. Jednak jeżeli wlana do wykopu woda wsiąknie całkowicie w czasie krótszym niż 10 minut, można niezwłocznie przystąpić do przeprowadzenia właściwego testu. W tym celu do wykopu testowego (pogłębionego) należy wlać 12,5 l wody i zmierzyć czas w jakim wsiąknie w grunt.
A poniżej 2 min: rumosze, żwiry, pospółki BARDZO DOBRA PRZEPUSZCZALNOŚĆ
B od 2 do 18 min: piaski grube i średnie DOBRA PRZEPUSZCZALNOŚĆ
C od 18 do 180 min: piaski drobne i lessy ŚREDNIA PRZEPUSZCZALNOŚĆ
D od 180 do 780 min: piaski pylaste i gliniaste SŁABA PRZEPUSZCZALNOŚĆ
E powyżej 780 min: gliny, iły, skały niespękane GRUNTY NIEPRZEPUSZCZALNE
Które rośliny korzenią się płytko, a które głęboko?
Ze względu na różną głębokość korzenienia się roślin, na działce warto także określić poziom zalegania wód gruntowych. Najprostszym sposobem będzie pogłębianie wcześniej wykopanego dołka, do czasu aż pokaże się w nim woda. W tym momencie należy zmierzyć głębokość naszego wykopu, określając tym samym wysokość wód gruntowych. Jeśli znajdują się one na poziomie około 2 m i głębiej, możemy właściwie bez ograniczeń dobierać rośliny do naszej działki. Jeśli wody gruntowe zalegają płycej, przy doborze roślin, należy zwrócić uwagę na głębokość korzenienia się poszczególnych gatunków. System korzeniowy większości krzewów sięga do poziomu około 1 m. W przypadku drzew jest to uzależnione od rodzaju systemu korzeniowego (wiązkowy - płytki, palowy - głęboki czy sercowaty - pośredni) oraz wieku rośliny (im starsza, tym korzenie sięgają głębiej). Gatunki o palowym systemie korzeniowym wymagają jak najniższego położenia wód gruntowych (poniżej 2 m).
Jak polepszyć glebę?
Jeśli gleba w naszym ogrodzie odbiega od ideału, nie należy się załamywać. Zawsze można posadzić rośliny przystosowane do panujących warunków lub polepszyć stan podłoża. Gleby lekkie przekopujemy z kompostem bądź innym nawozem organicznym (np. obornikiem). Można także dodać do niej gliny lub torfu. Wskazane jest również stosowanie nawozów zielonych (np. facelia, wyka, peluszka), zwłaszcza w ogródkach warzywnych. W przypadku gleb ciężkich należy je rozluźnić mieszając z piaskiem. Przed rozpoczęciem nasadzeń warto jest także pomyśleć o zdrenowaniu całego ogrodu.