Po posadzeniu drzewka z gołym korzeniem bezwzględnie należy przyciąć wiosną. Zabieg ten ma na celu wyrównanie dysproporcji między uszkodzonym systemem korzeniowym, a nieuszkodzoną częścią nadziemną. Sposób przeprowadzenia cięcia uzależniony jest od typu korony jaką planujemy kształtować.
Do podstawowych typów koron stosowanych w ogrodnictwie zaliczyć można koronę wrzecionową, pucharową (inaczej kotłowa lub wazowa) oraz amatorsko koronę półnaturalną.
1. KORONA WRZECIONOWA:
Forma korony dla prowadzenia karłowych drzew jabłoni, gruszy czasami śliwy i czereśni. Dostosowana do warunków świetlnych panujących w zachodniej i środkowo-wschodniej Europie. Jest to korona jednoprzewodnikowa, charakteryzująca się krótkim 40 - 50 cm pniem. Dolne piętro jest szerokie na 2,5 m, z kolei górne piętra tworzą krótsze konary, dlatego korona ma kształt piramidalny. W tym systemie prowadzenia drzewko osiąga zwykle wysokość 2 - 2,5 m.
Sposób cięcia po posadzeniu zależy od tego czy mamy do czynienia z okulantem (drzewkiem) nierozgałęzionym czy rozgałęzionym. Zasady postępowania przedstawia poniższa tabela.
I ROK | NIEROZGAŁĘZIONE | Ø pnia powyżej 1 cm | przyciąć na wysokości 70 - 85 cm | w przypadku kiedy drzewko ma 1 lub 2 pędyboczne, lepiej je całkowicie usunąć i potraktować okulanta jako nierozgałęzionego |
Ø pnia poniżej 1 cm | przyciąć na wysokości 65 - 70 cm | |||
ROZGAŁĘZIONE | pień | wszystkie pędy rosnące na wysokości poniżej 50cm usunąć (wyciąć na obrączkę) | ||
pędy boczne | wybrać 5 najsilniejszych pędów, które stanowić będą szkielet korony (pozostałe wyciąć) pędy dolnego piętra skrócić na długość 50 cm (krótszych nie przycinać), natomiast pędy położone wyżej skrócić na 20 - 30 cm, dzięki czemu korona uzyska kształt wrzecionowy usunąć należy wszystkie pędy odchodzące od przewodnika pod kątem ostrym | |||
przewodnik | jeśli pędy są słabsze pozostawiamy przewodnik długości ok. 15 cm | |||
jeśli pędy są silne pozostawiamy długość przewodnika ok. 30 cm od najwyższego pędu bocznego | ||||
u śliw, czereśni, moreli z silnymi pędami bocznymi pozostawiamy przewodnik długości ok. 50cm. | ||||
W drugim i trzecim roku po posadzeniu, przy kształtowaniu korony wrzecionowej, należy postępować według następujących wskazówek:
- drzewo powinno mieć jeden silny przewodnik,
- dolna partia korony powinna być zdecydowanie mocniejsza niż górna,
- konary i gałęzie powinny odchodzić od pnia pod kątem prostym. Uzyskać to można poprzez odginanie pojawiających się na wiosnę pędów jednorocznych. W okresie od V do VIII przywiązuje się do nich ciężarki lub odciąga za pomocą sznurka. Zapobiega to wyłamywaniu się pędów pod ciężarem owoców.
W kolejnych latach pamiętać należy o utrzymaniu piramidalnego kształtu drzewa, ograniczając nadmierne rozrastanie się górnej części korony, poprzez wycinanie wilków oraz zastępowanie przewodnika jednorocznym pędem bocznym. Ważne jest aby pędy owoconośne skracać tylko i wyłącznie nad krótkopędem lub pąkiem kwiatowym.
Rys. 1. Pierwszy rok Rys. 2. Drugi i trzeci rok Rys. 3. Uformowana korona
[Prat J. Y., Retournard D. 2006. ABC cięcia drzew i krzewów]
2. KORONA PUCHAROWA (syn. KOTŁOWA, WAZOWA)
Forma korony dla prowadzenia gatunków naturalnie tracących przewodnik (wiśni, brzoskwini, moreli, czereśni). Charakteryzuje się krótkim (50 cm) lub bardzo krótkim (30 cm) pniem. Konstrukcja korony oparta jest na kilku mocnych konarach szkieletowych odchodzących koncentrycznie od pnia. Wysokość drzewka w tym systemie prowadzenia zależy od siły wzrostu danego gatunku. W marcu przycina się okulanta na wysokości 50cm lub 30cm, nad trzema dobrze ukształtowanymi oczkami. Pędy które z nich wyrosną stanowić będą 3 pierwsze konary. W miarę ich rozwoju należy je rozchylać, np. przywiązując do palików. W następnym roku każdy z pędów skracamy na długość 20-30cm nad dwoma dobrze wykształconymi oczkami. Pędy które z nich wyrosną stanowić będą kolejne konary drzewa. Je również należy rozchylać, np. za pomocą sznurka, tak aby wnętrze korony pozostało otwarte. W kolejnych latach wystarczy stopniowo przedłużać konary.
Rys. 1. Pierwszy rok Rys. 2. Drugi rok Rys. 3. Korona uformowana
[Prat J. Y., Retournard D. 2006. ABC cięcia drzew i krzewów]
3. KORONA PÓŁNATURALNA
Forma korony stosowana tylko w uprawach amatorskich dla prowadzenia drzew silnie rosnących lub półkarłowych. Zależnie od naturalnych skłonności danego gatunku jest to korona przewodnikowa (w przypadku gruszy i śliw) lub bezprzewodnikowa. Cięcie korygujące naturalny kształt korony nie jest stosowane lub bardzo ograniczone. Sprowadza się do stosowania podstawowego cięcia prześwietlającego, które ma na celu przerzedzenie drzewa oraz poprawę nasłonecznienia w koronie. Polega na skracaniu zbyt długich gałęzi i konarów oraz wycinaniu jednorocznych wilków, pędów rosnących do wnętrza korony i krzyżujących się. Jednorazowo nie powinno się usuwać więcej jak 20% gałęzi. U krzewów wycina się do 30% najstarszych pędów lub ewentualnie skraca się je nad nowym przyrostem.
Cięcie prześwietlające można wykonywać w dwóch terminach zimowym i letnim. W przypadku upraw amatorskich cięcie zimowe rozpoczyna się w II lub III (po przejściu największych mrozów). Drzewka można przycinać do IV. Cięcie letnie przeprowadza się w okresie od VI do IX. W przypadku owoców ziarnkowych (jabłoń, grusza), wykonuje się je na 4 tygodnie przed zbiorem owoców. Usuwa się wtedy wilki oraz silniejsze przyrosty tegoroczne w górnej części korony, co korzystnie wpływa na wybarwienie owoców. Drzewa pestkowe przycina się po zbiorze plonów, w VIII. Wykonuje się wtedy cięcie analogiczne do cięcia zimowego. Zlecane jest ono szczególnie dla wiśni i czereśni, ponieważ w tym czasie są najmniej narażone na zakażenie chorobami kory i drewna.